Afrika’da iki daimi sandalye ve gelişmekte olan küçük ada devletleri için dönüşümlü bir sandalye için yapılan baskı, Washington’un Hindistan, Japonya ve Almanya’nın da konseyde daimi sandalyeler elde etmesi için uzun süredir devam eden desteğine ek olarak ortaya çıkıyor.
ABD’nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield Perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD’nin Afrika devletleri için iki daimi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi koltuğu oluşturulmasını ve gelişmekte olan küçük ada devletleri arasında döndürülecek bir sandalye oluşturulmasını desteklediğini duyurdu.
Thomas-Greenfield, Reuters haber ajansına verdiği demeçte, duyurunun “bu gündemi gelecekte bir noktada Güvenlik Konseyi reformunu başarabileceğimiz şekilde ilerletmesini” umduğunu ve bunu ABD Başkanı Joe Biden’ın mirasının bir parçası olarak nitelendirdiğini söyledi.
Gelişmekte olan ülkeler uzun zamandır Birleşmiş Milletler’in en güçlü organı olan Güvenlik Konseyi’nde daimi sandalyeler talep ediyorlar. Ancak yıllarca süren reform görüşmeleri sonuçsuz kaldı ve ABD desteğinin harekete geçip geçmeyeceği belli değil.
Perşembe günü New York’taki Dış İlişkiler Konseyi’nde duyuru yapmadan önce, Thomas-Greenfield, Reuters haber ajansına Washington’un veto yetkisinin elinde bulunan beş ülkenin ötesine genişletilmesini desteklemediğini açıkladı.
Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği korumakla görevlidir ve yaptırım ve silah ambargosu uygulama ve güç kullanımına izin verme yetkisine sahiptir.
BM 1945’te kurulduğunda Güvenlik Konseyi’nin 11 üyesi vardı. Bu, 1965’te iki yıllık dönemler için görev yapan 10 seçilmiş devletten ve beş daimi veto kullanan ülkeden oluşan 15 üyeye yükseldi: Rusya, Çin, Fransa, ABD ve İngiltere.
Meşruiyet sorunu
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Güvenlik Konseyi reformunu destekliyor.
“İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki duruma tam olarak karşılık gelen bir Güvenlik Konseyiniz var … Guterres Çarşamba günü Reuters’e verdiği demeçte, bunun bir meşruiyet sorunu var ve bunun bir etkinlik sorunu var ve reforme edilmesi gerekiyor” dedi.
Güvenlik Konseyi üyeliğinde yapılacak herhangi bir değişiklik, kurucu BM Şartı’nda değişiklik yapılarak yapılır. Bunun, Güvenlik Konseyi’nin mevcut beş veto yetkisi de dahil olmak üzere Genel Kurul’un üçte ikisinin onayı ve onayı gerekiyor.
193 üyeli BM Genel Kurulu, on yıldan fazla bir süredir her yıl Güvenlik Konseyi reformunu tartışıyor.
Ancak son yıllarda, jeopolitik rekabetlerin, özellikle daimi veto hakkına sahip üye Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının ardından, konseyi birçok konuda çıkmaza sokmasıyla ivme arttı.
Thomas-Greenfield Perşembe günü yaptığı açıklamada, Washington’un BM Şartı’nı konseyi genişletmek için bir taslak metin üzerinde müzakerelere geçmeyi desteklediğini duyurmasının Reuters tarafından gözden geçirilen açıklamalarına göre, “Güvenlik Konseyi reformu etrafındaki konuşmaların çoğu tam da buydu: bir tartışma üzerine” diyecek.
Thomas-Greenfield, Reuters’e verdiği demeçte, Genel Kurul’un böyle bir kararı oylamasının ne kadar süreceğini söyleyemeyeceğini söyledi.
Genel Kurul her yıl Güvenlik Konseyi’ne iki yıllık dönemler için farklı coğrafi gruplardan beş yeni üye seçer. Afrika’da şu anda eyaletler arasında dönüşümlü olarak üç sandalye bulunuyor.
“Sorun şu ki, bu daimi olmayan koltuklar, Afrika ülkelerinin bilgi ve seslerinden konseyin çalışmalarına tam olarak yararlanmalarını sağlamıyor … hepimizi etkileyen ve Afrikalıları orantısız bir şekilde etkileyen zorluklara tutarlı bir şekilde liderlik etmek” diyecek Thomas-Greenfield.
Ayrıca, gelişmekte olan küçük ada devletlerinin “özellikle iklim değişikliğinin etkisi de dahil olmak üzere bir dizi uluslararası barış ve güvenlik meselesi hakkında kritik içgörüler” sundukları için dönüşümlü olarak seçilmiş bir sandalyeyi hak ettiklerini söyleyecektir.
