Afrika Kusini, eSwatini na Zambia zimepangwa kuanza kutoa chanjo mpya ya kuzuia VVU katika utekelezaji wake wa kwanza wa umma barani Afrika siku ya Jumatatu.
Lenacapavir, inayochukuliwa mara mbili kwa mwaka, imeonyesha kupunguza hatari ya maambukizi ya VVU kwa zaidi ya 99.9%, na hivyo kufanya kazi kiutendaji kama chanjo yenye nguvu.
Afrika Kusini, ambako mmoja kati ya watano wa watu wazima anaishi na VVU, kitengo cha utafiti cha Chuo Kikuu cha Wits kilisimamia utekelezaji huo kama sehemu ya mpango uliotolewa kwa ufadhili na Unitaid, shirika la afya la Umoja wa Mataifa.
“Watu wa kwanza wameshaanza kutumia lenacapavir kwa ajili ya kuzuia VVU Afrika Kusini … ikifanya iwe miongoni mwa matumizi ya kwanza ya sindano inayotolewa kila miezi 6 katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati,” Unitaid ilisema katika taarifa.
Haikuweka wazi ni watu wangapi walipokea dozi za kwanza za dawa hiyo, ambayo nchini Marekani inagharimu $28,000 kwa mtu kwa mwaka. Utekelezaji mpana wa kitaifa unatarajiwa mwaka ujao.
Gharama ni kubwa, wengi hawawezi kumudu
Zambia na eSwatini, jirani, zilipokea dozi 1,000 mwezi uliopita kama sehemu ya mpango wa Marekani na zilitarajiwa kuanzisha dawa hiyo wakati wa sherehe za Siku ya UKIMWI Duniani Jumatatu.
Kulingana na mpango huo, mtengenezaji Gilead Sciences amekubali kutoa lenacapavir bila faida kwa watu milioni mbili katika nchi zinazobeba mzigo mkubwa wa VVU kwa kipindi cha miaka mitatu.
Wakosoaji wanasema hii ni ndogo sana ikilinganishwa na mahitaji halisi na kwamba bei ya soko haifikiki kwa wengi.
Afrika Mashariki na Kusini hushikilia takriban asilimia 52 ya watu milioni 40.8 wanaoishi na VVU duniani, kwa mujibu wa data za UNAIDS za 2024.
Toleo za jumla (generic) za lenacapavir zinatarajiwa kupatikana kuanzia 2027 kwa takriban $40 kwa mwaka katika zaidi ya nchi 100, kupitia makubaliano ya Unitaid na Gates Foundation na kampuni za dawa za India.
Ukingaji wa kabla ya mfiduo (PrEP) umetumika kwa zaidi ya miaka kumi kuzuia VVU, lakini utegemezi wake kwa kidonge cha kila siku umezuia athari yake katika kupunguza maambukizi duniani.
